Veel tuiniers zullen het me kunnen nazeggen: werken in de tuin is lichamelijk inspannend maar geestelijk bijzonder ontspannend. Even niet tien gedachten tegelijk, even geen stress van het werk of zorgen om naasten. De wereld is tijdelijk heel klein en op een bepaalde manier overzichtelijk. 
En als je dan ‘klaar’ bent is er die beloning van een mooi onderhouden plantvak, bakken met verspeende plantjes, een ‘winter’klare border of een opgebonden of gesnoeide klimroos. Het maakt niet uit wat het is, je bent even innig tevreden. Hoewel je moe kunt zijn van het harde werken voel je je (mentaal) energieker.
Niet alleen werken in de tuin werkt stress verlagend en rustgevend, de tuin zelf doet dat ook. Hetzelfde geldt voor de natuur. Er zijn inmiddels veel studies die aantonen dat groen de mentale gezondheid verbetert. Ook zou het kunnen bijdragen aan een vermindering van behandelingen tegen angststoornissen. Aangetoond is dat het verblijven in een groene omgeving leidt tot chemische reacties in de hersenen die stress verlagen en een positieve invloed kunnen hebben op de bloeddruk.
Hoe geweldig is het dan dat er organisaties zijn die patiënten met een psychische klachten of aandoeningen als depressie, autisme of fobie, ondersteunen en helpen door middel van tuinieren of wandelingen in de natuur. Een tijdje geleden zag ik op de BBC een reportage over een groepje patiënten met verschillende psychische aandoeningen die een grote moestuin bijhielden, vanaf het zaaien tot en met het oogsten. Gevraagd naar hun ervaring bevestigden ze dat ze er rustig van werden en het fijn vonden om te doen. Soms moesten ze een (grote) mentale drempel over. Het feit dat ze die drempel hadden genomen was voor hen een grote overwinning. Omdat ze in een groep werkten leerden ze samen te werken en weer vertrouwen te krijgen. Het werken in de tuin gaf ze voldoening, ze zagen resultaat van hun inzet. Tuinieren leerde hen ook omgaan met teleurstelling.
Horticultural therapy is de Engelse benaming van deze vorm van therapie. In de VS is er een landelijke organisatie die zich richt op deze therapie, the American Horticultural Therapy Association. In Engeland is er onder meer Thrive. Deze organisaties verzorgen ook de opleidingen, hebben tuinen in beheer en vertegenwoordigen de bij hen aangesloten therapeuten. Voor deze blog beperk ik me tot de diensten voor mensen met psychische klachten of aandoeningen maar ze zijn er ook voor andere kwetsbare groepen, zoals ouderen en lichamelijk gehandicapten.
In Nederland staat deze vorm van therapie bekend als tuintherapie. Op internet is er niet veel over te vinden. Er is voor zover ik weet geen landelijke organisatie die zich hiermee bezig houdt. Tuintherapeuten werken individueel, een aantal combineert het met hun boeren/tuinderbedrijf. Opleidingen zijn allemaal particulier.
Het zou mooi zijn als deze vorm van therapie veel meer aandacht zou kunnen krijgen en nog veel meer zouden kunnen worden aangeboden (evenals de opleiding ervoor). Het past goed in deze tijd, waarin gelukkig meer aandacht is voor duurzaamheid in het algemeen en voor de baten het belang van groen voor de gezondheid in het bijzonder.
(bron foto http://mageerehab.org/)
Steeds Groen 
Dat kan ik wel onderschrijven
Als ik veel stress door het werk heb, helpt werken in de tuin om tot rust te komen. Als ik niet kan slapen doordat er van alles door je hoofd speelt, ga ik aan de tuin en je plannen in de tuin denken. Dan val ik rustig in slaap.
LikeLike
Herkenbaar Gea, dank voor je reactie!
LikeLike
Beste Marion Lijmbach,
Iedereen voelt wat je bedoelt. Maar om je wens – meer tuintherapie – uit te laten komen, zal meer onderbouwing nodig zijn dan gevoel en individuele ervaring. Welke therapie heeft welk effect en hoe werkt dat? Er is een begin van begrip wat er in lijf en leden en vooral in de hersens gebeurt, maar onze kennis schiet nog erg tekort. Op grond waarvan zou je nu investeren in een opleiding, in scholen, in therapietuinen? We weten nog zo weinig.
LikeLike
Beste Hans, Dank voor je reactie op mijn blog! Ik ben het met je eens dat meer kennis en onderzoek nodig is om vast te kunnen stellen of tuintherapie werkt en of investeringen zinvol/wenselijk zijn. Toen ik NL-sites bezocht van tuintherapeuten vond ik zelf het ‘zweverige’ karakter ervan veel te hoog. Ze werken ook allemaal individueel en met hun eigen filosofie. Toen ik las hoe deze vorm van therapie wordt aangepakt in het VK en de VS werd ik enthousiaster; veel praktischer en met heldere kaders en doelen. En met overkoepelende beroeps/belangenorganisaties. Is het haalbaar in ons land? Weet ik niet. Ik zou het mooi vinden als bij instellingen voor geestelijke gezondheidszorg er meer aandacht komt voor de aanleg van therapietuinen, ipv zomaar een stukje groen. En dat in aanvulling op de (reguliere) zorg er tuintherapie wordt aangeboden. Dat vergt aanvankelijk een investering in de aanleg van een tuin en het opleiden van therapeut(en). We weten inderdaad nog veel te weinig, maar misschien kan er ervaring en kennis worden opgedaan dmv pilots. Dat is mijn wens. Ik heb er aandacht voor willen vragen.
LikeLike
Beste Marion,
Eind jaren negentig heb ik aan de Hogeschool van Utrecht Tuintherapie gestudeerd. Wij waren de laatste lichting.
Een interessante studie waar ik veel van heb geleerd, maar uiteindelijk ben ik toch wat anders gaan doen. Via een omweg ben ik bij Entente Florale en Operatie Steenbreek terechtgekomen. Ik heb nog boeken hier liggen en kan je in contact brengen met de docenten van destijds.
Groet,
Roel van Dijk
LikeLike
Beste Roel, dank je wel voor je reactie. Interessant dat jij die studie hebt gedaan. Ik heb wel interesse in die boeken, want wil er graag meer over weten/lezen/schrijven. Ik zal verder reageren via de mail.
LikeLike
Dolgraag zou ik hierin opgeleid worden. Na een burnout heb ik zelf, hetzij in mijn eigen tuin en zeer amateuristisch, mijn rust en genezing gevonden door veelvuldig te tuinieren. Omdat het particuliere opleidingen zijn is het echter moeilijk om hier een financiering voor te vinden, dus ik ben het helemaal met je eens!
LikeLike
In de duitstalige landen(D, CH,A) zijn er tuintherapieopleidingen, zelfs op tertiair niveau ( CAS Gartentherapie ZHAW Wädenswil, CH/ of MSc Greencare, Hochschule für Agrar- und Umweltpädagogik Wien, A). In Zwitserland wordt tuintherapie in diverse instituten ,revalidatiecentra, klinieken en ziekenhuizen aangeboden. Er bestaat een internationale organisatie voor tuintherapie: Internationale Gesellschaft für Gartentherapie: IGGT
Voor mensen met interesse in de tuintherapie kan het interessant zijn om zich met verschillende organisaties in de duitstalige landen te verlinken.
Ik ben werkzaam als kinderfysiotherapeut en tuintherapeut in Zwitserland met ervaring op het gebied van mensen met een autisme spektrumstoornis
LikeLike
Dank je wel voor je reactie Ellen! En voor de tips, ik ga de opleidingen zeker bekijken. Ik zal de links onderaan de blog toevoegen. Of beter nog, een nieuwe blog erover schrijven 🙂 !
LikeLike