Groen heeft een heilzame werking op lichaam en geest. Het maakt niet uit of je bezig bent in je eigen achtertuin, aan het spitten bent op de moestuin van het volkstuinencomplex of een wandeling maakt in het bos.
De heilzame werking van groen is al langere tijd onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. In Nederland onder andere door de Wageningen Universiteit, door dr. Jolanda Maas (senior onderzoeker Klinische Psychologie aan de VU) en door Agnes van den Berg (hoogleraar natuurbeleving aan de Rijksuniversiteit Groningen). Het is erg belangrijk dat er een gedegen wetenschappelijke basis wordt gelegd onder het thema ‘groen en gezondheid’, zodat het uit de ‘alternatieve gezondheidszorg’ sfeer wordt getrokken.
Aandacht voor het thema heeft de laatste jaren in ons land geleid tot mooie initiatieven als ‘beter in het groen’ (www.beterinhetgroen.nl), ‘vitaal in het groen’ (www.vitaalinhetgroen.nl), ‘alles is gezondheid’ (www.allesisgezondheid.nl/groenengezondheid ) en ‘grijs, groen & gelukkig (https://www.ivn.nl/grijs-groen-gelukkig). De initiatieven lopen uiteen van online communities waar mensen op zoek kunnen gaan naar wandelgroepjes, natuurcoaches en hardloopclubs bij hen in de buurt tot het ondersteunen van burgerinitiatieven om met ouderen naar buiten te gaan.
Ook in de reguliere gezondheidszorg wordt het belang van groen en met name van een tuin steeds meer onderkend. Zo worden voor mensen met een zorg- of hulpvraag bij een toenemend aantal zorginstellingen speciale belevingstuinen aangelegd. Onder andere bij instellingen voor patiënten met Alzheimer of bij revalidatiecentra, instellingen waar mensen langere tijd verblijven. Uit onderzoek* en in de praktijk blijkt immers dat een overzichtelijke, rolstoelvriendelijke en veilige tuin, waarin patiënten planten kunnen zien, ruiken en voelen een kalmerende werking op hen heeft. Bovendien stimuleert een tuin hen om naar buiten te gaan, hetgeen de fysieke gesteldheid ten goede komt.
En dan zijn er de tuinen bij ziekenhuizen. Groen in en om het ziekenhuis, zo toont onderzoek aan, heeft een positief effect op de mentale gesteldheid van patiënten, waardoor zij zich sneller beter voelen (healing environment). Om die reden worden er de laatste jaren bij ziekenhuizen tuinen aangelegd en is er meer aandacht voor groen in de instelling.
Ook moeten de zorgboerderijen worden genoemd. Op veel van dit soort boerderijen maakt het onderhouden van de (moes)tuin deel uit van de dagbesteding. Tuinieren (zoals spitten, zaaien, planten, onderhouden en oogsten) wordt ingezet als een van de middelen om de fysieke en psychische gesteldheid van de deelnemers te verbeteren. Doelgroepen voor deze vorm van therapie zijn: mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking; mensen met psychiatrische problemen, dementie of autisme; ouderen; jongeren met leerproblemen en mensen met een burn-out. Kortom een brede doelgroep, die baat kan hebben bij werken of verblijven in een tuin.
Hoe jammer is het dan dat de realisatie van zorgtuinen** (om ze zo maar even te noemen) nog vooral afhangt van de initiatieven van burgers, verenigingen en stichtingen en van besturen van zorginstellingen en ziekenhuizen. Zij moeten zelf sponsoren zoeken om het geld voor een tuin bij elkaar te harken. Gemeenten geven wel subsidie maar die dekken de kosten maar voor een klein deel. Wie weet hoeveel goede groene plannen in de prullenbak verdwijnen wegens gebrek aan geld.
Wat zou het mooi zijn als zorgtuinen standaard deel uit zouden moeten maken van instellingen waar zorg wordt verleend. Iets voor het Bouwbesluit misschien?
* Zie ook mijn blog https://steedsgroen.nl/2016/09/24/groene-ziekenhuisdaken/
**Hier moet ook het concept van de therapeutische tuin worden genoemd. Voor deze blog gaat dit echter te ver. Lees meer hierover in mijn blog https://steedsgroen.nl/2018/02/04/tuintherapie-in-een-therapietuin/
Steeds Groen 