Onlangs las ik een bericht over een tuin bij een zorgcentrum, die speciaal was ontworpen voor dementerende ouderen. De gedachte erachter is dat deze groep ouderen, veelal verblijvend in een gesloten afdeling, over het algemeen weinig buiten komt en te weinig beweging krijgt.

Hierdoor verliezen deze mensen het contact met de buitenwereld en worden ze fysiek steeds beperkter. Door hen weer in contact te brengen met de natuur, met planten en dieren, worden hun zintuigen gestimuleerd. Bovendien brengt een tuin herinneringen aan vroeger naar boven. En een geregeld wandelingetje in de tuin houdt hen in beweging.

Er zijn een aantal zaken waar rekening mee moet worden gehouden bij het ontwerpen van een dementietuin. Ten eerste is dat het veilig moet zijn, zowel gevoelsmatig als fysiek. Dementerende ouderen kunnen zich moeilijk oriënteren en verdwalen snel. Een route door een tuin moet dan dus niet doodlopen bij een hek of heg maar ‘oneindig’ zijn. Belangrijk is ook dat hekwerken zijn weggewerkt met groen. Zij worden vaak geassocieerd met tralies in een gevangenis. Met fysieke veiligheid wordt bedoeld dat de tuin geen gevaar mag opleveren voor deze kwetsbare groep. Geen obstakels op paden (ook ivm rolstoelgebruik), geen giftige planten, oppassen met het gebruik van waterpartijen.

Naast veiligheid is beleving een belangrijk aspect in het ontwerp van een dementietuin. De toepassing van specifieke bloemen en groenten uit hun jongere jaren kan bij dementerende ouderen herinneringen oproepen aan vroeger. Hun zintuigen kunnen worden geprikkeld door het gebruik van geurende bloemen maar ook door de samenstelling van de beplanting, waarmee de seizoenen zich duidelijk onderscheiden, bijvoorbeeld krentenboompjes (het voorjaar), lavendel (zomer), appelbomen (herfst) en helleborus (winter).

De inrichting van een dementietuin moet overzichtelijk zijn en de entree duidelijk en ‘open’. Voor rolstoelgebruikers is het gebruik van verhoogde bakken en borders ideaal. En natuurlijk moeten er voldoende zitplaatsen zijn.

Er is nog niet veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het effect van de dementietuin op dementerende ouderen. Uit een Engelse studie zou blijken dat ze hierdoor onder andere minder vallen, minder vaak agressief gedrag vertonen en hun geheugen scherper wordt. Dat zijn mooie, veelbelovende uitkomsten.

Vanwege de doelgroep zijn de meeste dementietuinen gesloten voor het publiek maar er zijn ook voorbeelden waar de buurt bij de tuin betrokken is, onder andere wat betreft het onderhoud. Een voorbeeld daarvan is de dementietuin in Wijchen.

De dementietuin: een prachtig idee en het laat weer eens zien wat groen allemaal kan betekenen voor mensen.

Voor deze blog heb ik de volgende bronnen gebruikt:

• http://pepijnverheyen.be/therapeutische-tuinen-sara-adriaensen/dementietuin/
• Jan Jacer, ‘Een tuin als Aha-erlebnis’, in Vitale Groene Stad, jr. 02, nr. 01
• ‘Dementietuin Nieuw Mellens prikkelt de zintuigen’, in Snoek, 2014

bronnen foto’s:
http://www.velopa.be en http://www.nederveentuinen.nl